Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV) là một trong những tác nhân hàng đầu gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ nhỏ, đặc biệt là viêm phế quản, viêm tiểu phế quản và viêm phổi. Dù xuất hiện quanh năm, RSV thường tăng mạnh trong thời điểm giao mùa và mùa mưa, dẫn đến tình trạng quá tải tại nhiều bệnh viện nhi, nhất là ở nhóm trẻ dưới 2 tuổi. Trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, dự phòng chủ động – đặc biệt là tiêm vắc xin – đang là giải pháp được các chuyên gia khuyến cáo.
1. RSV phổ biến đến mức nào?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hầu hết trẻ nhỏ đều nhiễm RSV ít nhất một lần trước khi tròn 2 tuổi. RSV được chia thành hai phân nhóm chính là RSV-A và RSV-B. Cả hai đều có khả năng gây nhiễm trùng đường hô hấp trên (sổ mũi, ho nhẹ, nghẹt mũi) và có thể tiến triển nặng thành nhiễm trùng đường hô hấp dưới, nguy hiểm nhất là viêm phổi và suy hô hấp.
Thống kê cho thấy, cứ 100 trẻ dưới 6 tháng tuổi sẽ có từ 2 – 3 bé phải nhập viện điều trị vì RSV. Đặc biệt, trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc có bệnh nền hô hấp càng dễ bị tổn thương hơn.
Những ca bệnh nặng đang báo động tại nhiều bệnh viện
Trong thời gian gần đây, nhiều cơ sở điều trị nhi khoa ghi nhận số lượng trẻ nhập viện tăng nhanh do RSV. Tại khoa Sơ sinh một bệnh viện lớn ở Hà Nội, một trẻ sơ sinh mới hơn 1 tháng tuổi đã nhập viện trong tình trạng suy hô hấp nặng, toan hô hấp và cần can thiệp thở máy tần số cao. Sau thời gian điều trị tích cực, trẻ mới dần hồi phục. Trường hợp này cho thấy RSV có thể diễn tiến khó lường và nguy hiểm chỉ trong thời gian rất ngắn.
Không chỉ ở miền Bắc, các bệnh viện nhi lớn tại thành phố Hồ Chí Minh cũng liên tục tiếp nhận các ca viêm phổi nặng do RSV, đặc biệt vào thời điểm mưa nhiều và giao mùa.
Nghiên cứu chỉ ra rằng hơn 80% trẻ phải điều trị nội trú vì RSV là dưới 18 tháng tuổi. Một số trẻ dù qua giai đoạn cấp vẫn có thể gặp di chứng kéo dài như thở khò khè tái diễn, chức năng phổi giảm và tăng nguy cơ hen phế quản về sau.
Không chỉ trẻ em – người cao tuổi cũng ở trong nhóm nguy cơ cao
Ngoài trẻ nhỏ, người trên 60 tuổi, đặc biệt là người có bệnh nền mạn tính như tim mạch, tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn, suy thận hoặc hệ miễn dịch suy yếu, cũng dễ bị RSV tấn công. Nhiễm RSV ở nhóm này không chỉ gây viêm phổi mà còn có thể làm nặng thêm các bệnh nền, dẫn đến biến chứng tim mạch hoặc phải điều trị hồi sức tích cực kéo dài.
2. Vì sao RSV nguy hiểm?
Điểm đáng lo ngại của RSV là:
-
Triệu chứng ban đầu dễ nhầm với cảm lạnh thông thường.
-
Diễn tiến bệnh có thể chuyển nặng nhanh, đặc biệt ở trẻ dưới 6 tháng.
-
Miễn dịch tự nhiên sau mắc bệnh không kéo dài, trẻ có thể nhiễm lại nhiều lần.
Các dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay:
-
Sốt cao kéo dài, không đáp ứng hạ sốt
-
Thở nhanh, rút lõm lồng ngực
-
Khò khè, tím tái
-
Bỏ bú, mệt lả
3. Vắc xin – giải pháp bảo vệ chủ động và bền vững
Từ năm 2025, Việt Nam chính thức triển khai tiêm vắc xin phòng RSV do Tập đoàn Pfizer sản xuất. Đây là dấu mốc quan trọng trong phòng ngừa bệnh lý hô hấp nguy hiểm này.
Vắc xin hướng đến hai nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất:
-
Phụ nữ mang thai từ tuần 24 – 36
Một mũi tiêm có thể truyền kháng thể thụ động sang thai nhi, giúp bảo vệ trẻ trong 6 tháng đầu đời – giai đoạn trẻ dễ mắc RSV nhất. -
Người trên 60 tuổi
Tiêm vắc xin giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV và hạn chế biến chứng nặng phải điều trị hồi sức.
Vắc xin RSV đã được phê duyệt tại hơn 60 quốc gia và được đánh giá an toàn thông qua các nghiên cứu lâm sàng lớn.
4. Phòng tránh RSV trong đời sống hằng ngày
Ngoài tiêm vắc xin, việc thiết lập thói quen sinh hoạt và chăm sóc hô hấp đúng cách giúp hạn chế nguy cơ lây nhiễm:
-
Giữ vệ sinh tay cho trẻ và người chăm sóc.
-
Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người mùa dịch.
-
Giữ môi trường sống thoáng khí, tránh khói bụi, khói thuốc lá.
-
Vệ sinh đồ chơi, bình sữa, chăn gối thường xuyên.
-
Theo dõi dấu hiệu hô hấp của trẻ mỗi ngày.
Tăng cường miễn dịch – nền tảng bảo vệ đường hô hấp của trẻ
Khoảng 70% hệ miễn dịch nằm ở đường ruột. Khi hệ vi sinh đường ruột khỏe, cơ thể trẻ sẽ tăng sản sinh kháng thể và bạch cầu, giúp chống lại virus gây bệnh.
Trong giai đoạn giao mùa và mùa cao điểm RSV, phụ huynh có thể hỗ trợ tăng đề kháng cho trẻ bằng cách bổ sung Immunity Liquid
Sản phẩm tăng cường miễn dịch dạng siro chứa chiết xuất keo ong cùng 17 loại vitamin và khoáng chất (Vitamin D3, Kẽm, Vitamin C,…) có thể hỗ trợ:
-
Tăng khả năng bảo vệ tế bào hô hấp
-
Cân bằng lợi khuẩn đường ruột
-
Giúp trẻ ăn ngon, tăng cường sức đề kháng hồi phục nhanh sau ốm
Dạng siro lỏng dễ uống, thích hợp cho trẻ nhỏ, kể cả trẻ có tiêu hóa nhạy cảm.
RSV là virus gây bệnh rất phổ biến nhưng có thể diễn tiến nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Chủ động phòng ngừa thông qua tiêm vắc xin, kết hợp chăm sóc dinh dưỡng, tăng cường miễn dịch và theo dõi sức khỏe hô hấp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng.
Việc nâng cao nhận thức và phòng bệnh sớm chính là “lá chắn” quan trọng bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình.
