Thiếu máu do thiếu sắt là tình trạng xảy ra trên trẻ khá phổ biến hiện nay ở nước ta, thường bắt gặp ở trẻ trong độ tuổi học mẫu giáo. Thiếu sắt gây ra rất nhiều hậu quả cho sức khỏe và trí tuệ của trẻ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển và nhận thức của trẻ. Vậy nên cha mẹ phụ huynh cần lưu ý về thời điểm và liều bổ sung sắt cho trẻ theo độ tuổi cũng như xây dựng thực đơn ăn uống khoa học.
Liều bổ sung sắt cho trẻ theo từng độ tuổi
1. Vì sao cần bổ sung sắt cho trẻ
Sắt là chất dinh dưỡng vô vùng quan trọng với cơ thể con người, tác động đến quá trình vận chuyển oxy, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, hệ miễn dịch cũng như quá trình phát triển trí não của trẻ nhỏ.
Sắt tham gia quá trình cấu tạo hemoglobin là một protein trong hồng cầu, một trong những thành phần quan trọng trong máu giúp vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Thiếu sắt là nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng thiếu máu ở trẻ em. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi độ tuổi với nhiều cấp độ từ thiếu hụt nhẹ cho đến thiếu máu do thiếu sắt. Từ đó dẫn đến những căn bệnh khác nhau do thiếu máu gây ra, dẫn đến mệt mỏi, suy giảm thần kinh và giảm khả năng vận động.
Sắt là chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển não bộ của trẻ, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Các nơron thần kinh mới được tạo ra nhờ có sắt, và sắt cũng tham gia quá trình dẫn truyền Synap thần kinh. Trẻ khi bị thiếu sắt dễ dẫn đến những biểu hiện của suy giảm thần kinh não như mệt mỏi, hay ngủ gật, dễ cáu gắt, thiếu tập trung, giảm IQ. Do đó có khả năng ảnh hưởng đến tư duy, khả năng nhận thức, học hỏi và làm suy giảm khả năng học tập khi lớn lên.
Ngoài ra, sắt còn hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả, giúp trẻ chống lại các tác nhân gây bệnh và nhiễm trùng. Vì sắt tham gia vào quá trình sản sinh ra các tế bào Lympho T chống lại những tác nhân gây bệnh, nên khi thiếu sắt tế bào này sẽ suy yếu do số lượng ít không đủ để chống lại mầm bệnh. Việc này sẽ tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn xâm nhập và gây ra các bệnh nhiễm trùng như viêm họng, viêm phổi, tiêu chảy,…
Cuối cùng, sắt là chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển mô và cơ quan một cách khỏe mạnh của trẻ. Thiếu sắt sẽ làm giảm đi lượng hoocmon tăng trưởng dẫn đến chậm tăng cân và chiều cao và còn dẫn đến sự suy yếu của các mô liên kết và xương. Do đó trẻ dễ bị chậm tăng trưởng chiều cao, cân nặng khó tăng, thấp còi, nhẹ cân. Ngoài ra sắt cũng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển hóa năng lượng, cung cấp cho trẻ mức năng lượng ổn định để hoạt động hằng ngày. Vậy nên cha mẹ cần chú ý cung cấp đủ sắt để cho trẻ có đủ chất để phát triển một cách đầy đủ nhất.
2. Khi nào thì bé cần bổ sung sắt
Mẹ có thể tự phát hiện những biểu hiện của việc bé thiếu máu do thiếu sắt qua những dấu hiệu sau:
2.1. Da và niêm mạc:
- Da xanh xao: Đặc biệt ở lòng bàn tay, bàn chân, niêm mạc mắt, môi, lưỡi.
- Móng tay, móng chân nhợt nhạt: Mất đi màu hồng tự nhiên.
- Lòng bàn tay, bàn chân lạnh: Do lưu thông máu kém.
2.2. Thể chất và tinh thần:
- Mệt mỏi, uể oải: Bé dễ mệt, ít vận động, không thích chơi đùa.
- Kém tập trung: Khó tập trung vào các hoạt động, học tập.
- Dễ cáu gắt: Thay đổi tính tình, dễ quấy khóc.
- Chậm phát triển: Chậm tăng cân, chiều cao so với lứa tuổi. Biếng ăn: Ăn ít hơn bình thường, không hứng thú với thức ăn.
- Hay bị chóng mặt, nhức đầu: (ở trẻ lớn hơn)
2.3. Khác:
- Rụng tóc: Tóc rụng nhiều hơn bình thường.
- Móng tay dễ gãy, mỏng: Móng tay yếu, dễ bị tổn thương.
- Hay bị nhiễm trùng: Hệ miễn dịch suy giảm, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.
- Thèm ăn những thứ kỳ lạ: (Pica) Thèm ăn đất, đá, giấy, sơn,… (ít gặp).
Biểu hiện bé thiếu máu thiếu sắt
3. Liều bổ sung sắt cho trẻ ở mọi lứa tuổi
Sắt là vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, cha mẹ có thể chủ động bổ sung sắt qua thực phẩm hoặc sản phẩm bổ sung sắt cho trẻ nhưng với liều lượng phù hợp với độ tuổi của trẻ. Tuy nhiên, có một số thời điểm mà cơ thể trẻ phát triển nhanh, cần cung cấp thêm một lượng sắt cần thiết, cha mẹ có thể tham khảo liều dùng dưới đây:
– Đối với trẻ sinh non: trẻ sinh non cần được bổ sung sắt do không có đủ thời gian tích lũy đủ lượng sắt dự trữ từ mẹ trong giai đoạn cuối thai kỳ. Lúc này trẻ nên được bổ sung sắt khi trẻ được 2 tuần tuổi cho đến lúc 1 tuổi, khoảng 2-4mg mg/ngày. Lúc này trẻ nên được bú mẹ vì trong sữa mẹ cũng có đủ hàm lượng sắt cần thiết cho trẻ.
– Đối với trẻ từ 6 đến 12 tháng tuổi, liều lượng sắt phù hợp là khoảng 11mg/ngày. Thời điểm này là lúc trẻ bắt đầu ăn dặm nên cha mẹ có thể kết hợp thêm cho trẻ các loại thực phẩm có nhiều sắt như: thịt, cá, trứng, ngũ cốc và các loại đậu.
– Trẻ từ 1 đến 3 tuổi là khoảng 7mg/ngày, đồng thời trong thực đơn của trẻ nên có đủ thịt để đảm bảo cung cấp đủ sắt.
– Trẻ từ 4 đến 8 tuổi: dưới 10mg/ngày
– Trẻ từ 9 đến 13 tuổi là khoảng 8mg/ ngày. Trong giai đoạn này trẻ có sự phát triển mạnh mẽ nên nhu cầu sắt tăng cao, đặc biệt là đối với bé gái khi bắt đầu có kinh nguyệt, nhu cầu sắt của cơ thể sẽ tăng lên.
Bên cạnh việc tuân thủ đúng liều lượng sắt được chỉ định, mẹ cũng cần đặc biệt lưu ý đến thời điểm bổ sung sắt để đạt được hiệu quả tối ưu. Hy vọng rằng những thông tin chi tiết trong bài viết này đã cung cấp cho ba mẹ cái nhìn toàn diện hơn về vai trò quan trọng của sắt đối với sự phát triển của trẻ.
