Hiện nay rất nhiều trẻ hay ốm vặt, trạng thái lờ đờ, mệt mỏi, ốm không rõ nguyên nhân, tuy nhiên ba mẹ lại nghĩ đó là do đề kháng của bé yếu. Nếu ba mẹ chưa biết những dấu hiệu bé bị thiếu máu thiếu sắt thì hãy xem hết bài viết này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những hướng dẫn cụ thể về cách nhận biết tình trạng thiếu sắt ở trẻ và những phương pháp khắc phục hiệu quả.
1. Bé bị thiếu máu thiếu sắt có nguy hiểm không?
Bé bị thiếu sắt là một tình trạng đáng báo động, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Sắt là một vi chất thiết yếu, đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý của cơ thể, đặc biệt là trong quá trình tạo máu và vận chuyển oxy đến các tế bào. Khi trẻ bị thiếu sắt, cơ thể không thể sản xuất đủ hemoglobin (một thành phần của hồng cầu) để vận chuyển oxy, dẫn đến tình trạng thiếu máu thiếu sắt, và từ đó, kéo theo hàng loạt các vấn đề sức khỏe khác.
Một trong những hậu quả nguy hiểm nhất của thiếu sắt là trẻ chậm lớn, cơ thể nhẹ cân, yếu ớt và kém linh hoạt so với bạn bè cùng trang lứa. Ngoài ra thiếu máu còn ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ. Thiếu sắt có thể gây chậm phát triển trí tuệ, giảm khả năng tập trung, ghi nhớ và học hỏi, từ đó ảnh hưởng đến kết quả học tập và khả năng phát triển toàn diện của trẻ.
2. Dấu hiệu của bé thiếu máu thiếu sắt
Không xuất hiệu triệu chứng rầm rộ, thiếu máu thiếu sắt thường diễn ra âm thầm ở trẻ nên nhiều ba mẹ không để ý. Đến khi giật mình ngoảnh lại, cơ thể con đã thiếu dinh dưỡng, suy kiệt, thậm chí chậm tăng trưởng trong thời gian dài. Các mức độ thiếu máu thiếu sắt thường có những biểu hiện cấp độ khác nhau.
Vivakids sẽ hướng dẫn ba mẹ phân mức các mức độ thiếu máu như sau:
- Thiếu máu nhẹ: Huyết sắc tố từ 90 đến 120 g/L.
- Thiếu máu vừa: Huyết sắc tố từ 60 đến dưới 90 g/L.
- Thiếu máu nặng: Huyết sắc tố từ 30 đến dưới 60 g/L.
- Thiếu máu rất nặng: Huyết sắc tố dưới 30 g/L.
2.1 Dấu hiệu của trẻ thiếu máu thiếu sắt nhẹ
Thông thường thiếu máu nhẹ xảy ra khi trẻ vừa mới chớm thiếu hụt lượng sắt nạp vào cơ thể hoặc thời kì trẻ vận động nhiều, nhu cầu sắt đột biến tăng cao nhưng mức dinh dưỡng của cơ thể chưa đáp ứng ngay được. Trẻ thiếu máu nhẹ chưa có triệu chứng gì nổi bật nên rất khó để cha mẹ phát hiện kịp. Chỉ khi làm xét nghiệm máu tổng quát định kì cho con thì mức độ thiếu máu mới được đánh giá từ sớm.
2.2 Dấu hiệu của trẻ thiếu máu từ mức vừa, nặng và rất nặng
Bản chất sắt là vi chất quan trọng tạo nhân hemoglobin của hồng cầu, nắm giữ trọng trách vận chuyển oxy đi nuôi khắp cơ thể. Đồng thời sắt cũng tham gia vào cấu trúc tế bào thần kinh, hệ thống miễn dịch. Vậy nên khi cơ thể thiếu sắt kéo dài thường thiếu máu, thiếu oxy, dinh dưỡng, ngưng trệ nhiều cơ quan chức năng.
2.2.1 Dấu hiệu lên da và niêm mạc
Thiếu máu khiến tuần hoàn xuyên suốt cơ thể kém, đặc biệt các vùng vi mao mạch xa tim sẽ biểu hiển lên màu sắc da kém hồng hào. Trẻ thiếu máu thường có làn da xanh xao, lòng bàn tay bàn chân và niêm mạc, mí mắt nhợt nhạt.
Bàn tay A nhợt nhạt, thiếu máu điển hình
2.2.2 Dấu hiệu thiếu oxy
Thiếu máu, cơ thể nhận được ít oxy hơn, điển hình là não, tim, phổi thường nhanh xuống sức. Trẻ dễ lờ đờ, kém tập trung khi học tập hay phải ghi nhớ, kém vận động, mệt mỏi, nhịp tim nhanh, thở nông, khó thở khi gắng sức. Ba mẹ chú ý quan sát một biểu hiện rất hay gặp: bé thiếu máu hay ngáp nhiều lần hơn. Bản chất ngáp là một phản ứng của cơ thể để tăng lượng oxy hít vào phổi. Nên khi thiếu oxy, cả người lớn và trẻ em đều xuất hiện phản xạ này.
Trẻ không thích vận động nhiều do cơ thể thiếu oxy, dễ mệt mỏi
2.2.3 Dấu hiệu thiếu dinh dưỡng
Thiếu máu thiếu sắt thường là hệ lụy của một quá trình thiếu hụt dinh dưỡng, làm cho lượng đạm ( chứa sắt hem) thu nạp vào người bé giảm. Nhưng ở chiều ngược lại, trẻ thiếu máu thiếu sắt kéo dài làm giảm máu tưới cung cấp cho dạ dày, khiến chức năng co bóp, tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng ở đường ruột suy giảm. Hệ lụy này làm cho thiếu máu thiếu sắt và biếng ăn ở trẻ nhỏ trở thành vòng lặp bất tận nếu không cắt đứt nguyên nhân gốc rễ.
Sự thiếu máu thiếu sắt thường xuất hiện ở trẻ có biểu hiện:
- Biếng ăn, đứng cân
- Sụt cân, chậm tăng trưởng cân nặng, chiều cao…
- Môi khô, lưỡi láng
- Móng biến dạng dẹt, có khía
- Tóc khô dễ dụng, dễ gãy
Trẻ thiếu sắt thường có những biểu hiện dễ cáu gắt, biếng ăn
2.2.4 Dấu hiệu về đề kháng
Trẻ thiếu máu thiếu sắt từ mức độ vừa trở đi khó mà có hệ miễn dịch khỏe được. Dòng máu tuần hoàn mang theo hệ kháng thể đến bất kì cơ quan nào, chống lại các yếu tố lạ xâm nhập gây hại cho cơ thể bé. Sắt tham gia vào quá trình tổng hợp các enzyme, protein và các tế bào miễn dịch, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. Thiếu máu thiếu sắt làm giảm rõ rệt khả năng tự đề kháng của cơ thể, khiến trẻ hay ốm vặt hơn bình thường, thời gian ốm cũng kéo dài. Điều này làm nhiều ba mẹ hoang mang, liên tục bổ sung tăng đề kháng cho con nhưng vẫn chưa cải thiện được nguyên nhân then chốt là thiếu máu thiếu sắt.
Trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn, các bệnh lý hô hấp do sức đề kháng kém.
Đừng chỉ dùng mỗi tăng đề kháng khi con hay ốm sốt, ba mẹ nên kiểm tra tổng quát xem con có thiếu máu thiếu sắt không
3. Nguyên nhân gây thiếu sắt ở trẻ
Việc xác định được nguyên nhân gây thiếu sắt là rất quan trọng để có biện pháp can thiệp và phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây thiếu sắt ở trẻ, được phân loại theo các nhóm khác nhau.
3.1 Do cung cấp sắt không đủ:
Trẻ có nguồn sắt dự trữ khi ở giai đoạn bào thai hoặc được cung cấp từ nguồn thực phẩm ngoài như sữa mẹ, đồ ăn… Vậy nên trẻ thường thiếu máu thiếu sắt nhiều hơn nếu bé sinh non, giai đoạn ăn dặm hoặc gặp chứng kén ăn, khó hấp thu tại đường ruột.
Trẻ sinh non có nhu cầu bổ sung sắt sớm hơn so với trẻ thường
Một số giai đoạn trong đời trẻ có nhu cầu tăng sắt đột biến:
- Trẻ vận động nhiều nhưng chưa tăng kịp chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
- Tuổi dậy thì: Thanh thiếu niên, đặc biệt là các bạn nữ, cần nhiều sắt hơn do mất máu kinh nguyệt.
3.2 Do di truyền:
Một số bệnh di truyền về máu có thể gây ra tình trạng thiếu sắt, điển hình như thiếu men G6PD và thalassemia. Tuy nhiên ba mẹ chú ý, với những bệnh lý nền này, ba mẹ cần có sự chỉ dẫn từ bác sĩ, không nên tự ý bổ sung sắt cho con.
Như vậy, bài viết mà Vivakids vừa tổng hợp đã cung cấp rất nhiều thông tin về dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt ở trẻ giúp ba mẹ có thể so sánh, đối chiếu với tình trạng con của mình. Để nắm được cách bổ sung sắt chuẩn khoa học, ba mẹ có thể tham khảo bài viết tiếp theo: Sai lầm khi bổ sung sắt cho bé khiến lợi bất cập hại
